زخم پای دیابتی
معمولا در 15 درصد سالمندان دیابتی زخم های باز ناحیه کف پا با نام زخم پی دیابتی دیده می شود. علت 6% از بستری بیمارستانی دوران سالمندی عفونی شدن همین زخم ها می باشد.
زخم عفونی به عنوان مهم ترین عارضه قند خون کنترل نشده، دلیل اصلی قطع عضو سالمندان است. بنابراین پرستار یا مراقبین بیمار با کنترل دیابت به وسیله رژیم غذایی مناسب و مصرف صحیح دارو های پایین آورنده قند خون همچنین دادن آموزش های خودمراقبتی به بیمار، نقشی مهم در کاهش این عارضه ایفا می کنند.
سالمندان چرا بیشتر در معرض خطر هستند
امروزه دیابت به عنوان بزرگترین مشکلات بهداشتی دوران سالمندی و عامل اصلی بسیاری از مرگ ومیرهای سنین پیری شناخته می شود. تشخیص زود هنگام سخت این بیماری، به دلیل شباهت برخی علائم آن با تغییرات مربوط به روند پیری موجب افزایش عوارض در سالخوردگان می گردد.
البته تحرک کم سالمندان باعث افت جریان خون در ناحیه پاها و زمینه ساز زخم پای دیابتی است. همچنین کاهش جریان خون روند بهبودی زخم های عفونی را مشکل می نماید.
انواع زخم های دیابتی
دو نوع زخم شایع سالمندان دیابتی عبارتند از:
- زخم فشاری مانند زخم بستر
شایع ترین نوع زخم های عفونی سالمندان مبتلا به دیابت نوع 2 بوده و علت اصلی آن آسیب اعصاب محیطی نواحی زخم شده (نوروپاتی) بر اثر دیابت می باشد. بیماران کم تحرک یا داری معلولیت حرکتی به دلیل عدم توجه مراقبین به انجام اصولی مراقبت های پوستی نواحی تحت فشار، بیشتر مستعد این زخم ها هستند.
- زخم پای دیابتی
هر خراش و تاول کوچک بر اثر پوشیدن کفش نامناسب، زمینه ساز زخم های عفونی در پاهای بیماران دیابتی است و در مراحل پیشرفته تر موجب تغییر فرم استخوان انگشتان پا و همچنین قطع عضو می‌گردد.
پیشگیری از زخم پای دیابتی سالمندان
انتخاب ورزش مناسب مانند پیاده روی، بهترین راه برای کنترل قند خون و بهبود گردش خون پاهای سالمندان و همچنین مهم ترین عامل کاهش خطر ابتلا به زخم های دیابتی است. البته در خرید کفش مناسب ورزشی دقت کنید تا باعث آسیب پا حین ورزش نشود.
مراقبت از زخم پای دیابتی
عدم مراقبت صحیح زخم های سالمندان دیابتی باعث عفونی شدن آن و عوارض بسیار دیگری می گردد. شکننده بودن پوست، کاهش سرعت احیا سلولی و دیابت، باعث بهبودی کندتر زخم های سالمندان بوده در نتیجه به کار گیری اقدامات پرستاری اصولی امری ضروریست.
مراقبت از رخم پای سالخوردگان دیابتی دارای 5 مرحله اساسی می باشد که عبارتند از:
- تخلیه عفونت زخم
- کنترل عفونت
- کنترل ایسکمی (کاهش فشار هایی که باعث کندتر شدن گردش خون آن ناحیه می شود)
- دبریدمان (برداشتن بافت مرده زخم)
- پانسمان زخم
نشانه های زخم های پا در سالمندان
به دلیل نوروپاتی (بی حسی عصبی) سالمند دردی احساس نمی کند بنابراین زمانی متوجه زخم می شوند که علائم دیگری مانند خونریزی یا ترشحات عفونی داشته باشد. لذا مراقب افراد سالخورده باید به هر گونه تورم و قرمزی در ناحیه پا اهمیت داده و به عنوان نشانه اولیه بروز زخم در نظر بگیرد.
هدف اصلی در درمان زخم های دیابتی، تسریع روند بهبودی و جلوگیری از عفونی شدن آن است. چندیل عامل برای رسیدن به این هدف باید در نظر گرفته شود شامل:
- پیشگیری به موقع از عفونت
- کنترل قند خون بیمار
- برطرف کردن هر گونه عامل کاهش جریان خون در آن ناحیه به خصوص در سالمندان ناتوان حرکتی
- شستشوی زخم ها به روش درست بهداشتی و پانسمان استریل آن
- استفاده از کفش های مخصوص افراد دیابتی برای کاهش صدمات ناشی از پوشدن کفش به پا
اگرچه زخم ها در مراحل اولیه عفون نیستند اما گاهی پزشکان برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک تجویز می کنند. برای مراقبت اصولی از زخم ها حتما از یک پرستار دور دیده کمک گرفته تا عفونت سریع تر کنترل شود.
