آلزایمر در سالمندان
نشانه ها و مراقبت های آن
شایع‌ترین شکل بیماری زوال عقل در دوران سالمندی آلزایمر بوده که دارای اختلال رفتاری متنوعی مانند دائم فریاد زدن، آسیب زدن به خودش، پرخاشگری یا گاز گرفتن می باشد. پرخاشگری یکی از اصلی ترین اختلالات رفتاری بوده که افراد را والدین خود را خانه سالمندان می گذارند. برخی داروها نیز می توانند این گونه رفتارها را در فرد سالمند تا حدودی کنترل کنند.
اغلب افراد به اشتباه تصور می کنند که آلزایمر یک بیماری حافظه بوده و فرد سالمند به مرور فقط دچار فراموشی می شود اما در حقیقت آلزایمر علائم عصبی روانی زیادی داشته و فرد بیمار اغلب دچار توهم و سوء ظن نسبت به اطرافیان بوده مثلا فکر می کند خانواده از او چیزی دزدیده یا نسبت به همسرش بی اعتماد بوده و مدان به او پرخاش کرده یا حتی به علت تحریک پذیری زیاد به همسر خود آسیب وارد می کند. این رفتار بیمار هیچ ارتباطی به کارهایی که خانواده انجام داده ندارد اما با آموزش مراقب سالمند می توان این رفتارها را تا حدی کنترل نمود.
چه چیزی پشت این رفتارهای سالمند آلزایمری وجود دارد
پژوهشگران به طور دقیق نمی دانند چه چیزی باعث پرخاشگری در بعضی از سالمندان مبتلا به آلزایمر شده اما تصور کرده فراموش کردن چیزی باعث این رفتار درسالمند و عدم توانایی در برقراری ارتباط در او شده البته عوارض برخی از داروهای که برای کنترل این بیماری داده شده نیز می تواند دلیل دیگری برای این واکنش های خلقی باشد. اولین قدم که پرستار سالمند برای کنترل این گونه رفتارها باید انجام دهد این بوده که دلیل را شناسایی کرده آیا سالمند از چیزی ترسیده یا چیزی در محیط برای او ناراحت کننده و تهدید آمیز است و با به علت گرسنگی و تشنگی این رفتارها را انجام می دهد.
در موارد دیگر ممکن بوده فرد سالخورده به دلیل نا امیدی از به خاطر آوردن چیزهای ساده مانند برداشتن کلید خانه با ساعت پخش یک برنامه تلوزیونی و بعد از چند بار پرسیدن آنها از افراد خانواده دچار اضطراب و عصبانیت شده و شروع به پرخشگری می نماید.
مدیریت و درمان آلزایمر در سالمندان
برای کنترل و مدیریت این رفتارهای پرخاشگرانه در سالمند گاهی پزشک بر حسب شرایط بیمار داروهایی مانند هالوپیریدول تجویز کرده اما استفاده از داروهای روانپزشکی برای کنترل علائم رفتاری آلزایمر بسیار محدود بوده چرا که طبق آخرین حقیقات میزان مرگ ومیر در سالمندانی که دارو مصرف می کنند افزایش یافته است و علاو ه بر دارو مراقب سالمند می تواند با انجام روش های زیر این بیماری کنترل و مدیریت کرد:
برچسب زدن و استفاد از نشانه گذاری
برای یاد آوری برخی از کارها می توانید آن را روی یک برچسب نوشته و در معرض دید فرد قرار دهید تا با دیدن آن بتواند به تنهایی آن امور را انجام دهدو. این کار باعث افزایش اعتماد به نفس و امید به زندگی در سالمند شده و از پرخاشگری و عصبانیت فرد جلوگیری مینماید.
انجام کارها به آرامی
پس از شناسایی موقعیت هایی که باعث عصبانیت فرد شده می توانید کارها را مرحله به مرحله انجام دهید مثلا وقتی قصد بیرون رفتن دارید و سالمند مقاومت می کند و شروع به رفتارهای پرخاشگرانه می کند میتوانی با صحبت کردن حواس او را پرت کرده و مراحل لباس و کفش پوشیدن را مرحله به مرحله به آرامی انجام دهید تا اضطراب او را کاهش دهید.
از منطق و دلیل آوردن استفاده کنید
زمانی که بیمار کاری را اشتباه انجام داده یا فراموش می نماید شروع به متهم کردن او نکرده و با سوالات درست او را متوجه اشتباهاتش بکنید تا با فعال شدن منطق در او خود به جواب درست برسد مثلا اگرساعت خود را در یخچال گذاشته از او با لحنی آرام بپرسید چطور ساعتش آنجا قرار گرفته
احساس های او را تایید کنید
در زمان احساس غم نا امید ی و تنهایی سعی کنید به او بفهمانید او را درک می کنید.
همیشه آرام برخورد کنید
بسیار مهم است که پرستار سالمند درتمام مراحل انجام مراقبت های بیمار آلزایمری صبور بوده و با لبخند و آرامش حس امنیت را در فرد تقویت کند
یک روال منظم و روتین برای انجام کارها داشته باشید
انجام کارهای جدید غیر منتظره در برخی از افراد سالخورده ایجاد استرس نموده بنابراین تا حد امکان کاری را خارج روتین روزانه انجام ندهید.
نادیده گرفتن پرخاشگری
بهتر است تا زمانی که مطمئن هستید فرد به خودش آسیب نمی زند نسبت به رفتارهای پرخاشگرانه او بی تفاوت بوده گاهی این کار باعث آرام شدن او می شود.
حس شوخ طبعی داشته باشید
شوخ طبعی می تواند به پرستار سالمند آلزایمر کمک کند علاوه بر صبوری بتواند به خوبی رفتارهای غیر عادی بیمار را مدیریت کند.
آلزایمر می تواند علائم شبیه افسردگی داشته پس بهتراست با علائم افسردگی سالمندی نیز آشنا شوید
موسیقی را امتحان کنید
گاهی اوقات خواندن یا شنیدن یک آهنگ قدیمی مورد علاقه می تواند سالمندان را بسیار آرام کند و بسیاری از رفتارهای مشکل ساز او را کاهش دهد سعی کنید هنگام حمام کردن و یا غذا دادن آهنگ مورد علاقه او را بگذارید تا علاوه بر پرت شدن حواس وآرام شدن بیمار، به علت ناتوانی در انجام امور شخصی دچا ر رفتارهای غیر عادی نشود.
دائما ارزیابی کنید
بعد از هر رفتار تهاجمی بیمار شروع به ارزیابی کنید و واکنش های مناسب را پیدا کنید تا در صورت تکرار این رفتارها بتوانید به خوبی کنترلش کنید.
به دنبال نیروی پشتیبانی باشید
می توانید با ارتباط و مشاوره گرفتن از پرستار سالمند حرفه‌ای یا مراکز نگهداری سالمندان آلزایمری، اطلاعات مفیدی برای مدیریت بیمارتان در شرایط بحرانی بدست آورید.
البته پرخاشگری علامت قابل کنترل در آلزایمر بوده و در اکثر موارد این رفتارها به مرور زمان فروکش کرده درحالی که زوال عقلی به صورت غیر قابل برگشت پیشرفت می نماید.
چه عواملی باعث بیماری آلزایمر می شود
اینکه دقیقا چه چیزی باعث بیماری آلزایمر در سنین سالمندی شده هنوز نامشخص بوده اما برخی از عوامل می توانند زمینه ساز باشد که عبارتند از:
سن: تعداد این بیماران بعد از سن 65 سالگی بیشتر می شود.
سابقه خانوادگی: ژنتیک می تواند یکی از عوامل ایجاد کننده بوده و افرادی که والدین آنها دچار آلزایمر بودند به احتمال بیشتری در سنین سالخوردگی به آلزایمر مبتلا می شوند.
ژن Apo E: تحقیقات نشان داده که افراد داری این ژن، بیشتر از سایر افراد به آلزایمر دچار می شوند.
بیماری های زمینه‌ای: بیماری هایی مانند بیماری قلب وعروقی، بالا بودن فشار خون یا کلسترول بالا نیز احتمال آلزایمر در سن پیری را بالا می برد.
